Oleh: Faizal Amin*

Imam Al-Hafid Jalaludin Abdu al-Rohman al-Suyuthi, atau lebih dikenal dengan Imam Suyuthi adalah ulama yang dilahirkan pada tahun 849 H, tepatnya di malam ahad pada awal bulan Rajab di wilayah Suyuth. Nama asli beliau ialah Abdul Rohman bin al-Kamal Abi Bakar bin Muhammad bin Sabiq al-Din bin Al-Fakhri Usman bin Na-Dir al-Din, al-Himam al-Hadhiri al-Asyuti al-Thuluni al-Mishri al-Syafi’i. Beliau dijuluki dengan Jalaluddin al-Suyuthi dan mempunyai nama kunyah Abul al-Fadhol.

Imam Suyuthi sendiri tergolong dari ulama yang masa kecilnya yatim, karena di waktu beliau berumur enam tahun, ayahandanya wafat, tepatnya pada malam Senin tahun 855 H. Namun meskipun demikian, Imam Suyuthi bisa menghafal al-Quran, di usia yang tergolong dini. Suyuthi hafal al-Quran dalam umur kurang dari delapan tahun, kemudian beliau melanjutkannya dengan menghafalkan kitab Umdah, Minhaj, Usul, Al-fiyah dan berbagai kitab lainnya.

Suyuti kemudian sangat fokus dalam mencari ilmu di usia enam belas tahun, berbagai tempat beliau datangi untuk mencari ilmu. Di antara wilayah yang pernah Suyuti datangi ialah wilayah Fuyum, Mihlah, Dimyat. Beliau juga pernah mencari ilmu ke negara Syam, Hijaz, Yaman, Hindi hingga Maroko. Beliau berguru ke berbagai ulama di berbagai penjuru dunia, guru Suyuthi kurang lebih 150 orang. Di antara guru beliau yang masyhur baik dari guru laki-laki maupun perempuan ialah:

Majalah TebuirengIklan Tebuireng Online

Guru Laki-laki

  1. Umar al-Bulqini.
  2. Muhyidin al-Kafaiji.
  3. al-Qodhi Syarifuddin al-Munawi.
  4. Syaikh Ahmad bin Ibrohim bin Nashr.
  5. Ahmad bin Muhammad bin Abul Fath Al-Kinani Al-Asqolani Al-Qohiri Ash-Sholihi Al- Hanbali.
  6. Syaikh Syihabuddin Ahmad bin Ali bin Abu Bakar Asy-Syarimsahi Asy-Syafi’i.
  7. Syaikh Taqiyyuddin Ahmad bin Muhammad bin Muhammad bin Hasan bin Ali bin Yahya Ats- Tsumunni.
  8. Syaikh Taqiyyuddin Asy-Syibli Al-Hanafi.
  9. Syaikh Abdul Aziz bin Abdul Wahid bin Abdulloh bin Muhammad Al-Izz bin At-Taj At-Takruri Asy-Syafi’i.
  10. Syaikh Abul Fadl Abdul Aziz bin Muhammad bin Muhammad bin Al-Izz Al-Miqoti.
  11. Syaikh Abdul Qodir bin Abul Qosim bin Ahmad bin Muhammad bin Abdul Mu’thi Al-Anshori As-Sa’di Al-Ubadi Al-Maliki.
  12. Imam Jalaluddin Al-Mahalli; Muhammad bin Ahmad bin Ibrohim Al-Mahalli Asy-Syafi’i.
  13. Syaikh Muhammad bin Sulaiman bin Sa’ad bin Mas’ud Ar-Rumi Al-Bar’ami Al-Kafiji Al-Hanafi.

Guru dari Kalangan Wanita

  1. Amatul Kholiq (Ummul Khoir). Beliau adalah seorang ahli hadits dan merupakan orang terakhir yang meriwayatkan Shohih Bukhori dari ulama’ Hijaz.
  2. Amatul Aziz binti Muhammad bin Yunus Al-Amani.
  3. Ummul Fadhl binti Muhammad Al-Mishriyah (beliau juga merupakan seorang ahli hadits).
  4. Ummul Fadl bin Muhammad Al-Maqdisi (beliau juga ahli hadis).
  5. Ummu Hani’ binti Abul Hasan Al-Hurini (beliau adalah seorang penulis dan ahli hadis).
  6. Khodijah binti Abul Hasan bin Al-Mulqin.
  7. Fathimah binti Ali bin Al-Yasir (beliau juga smerupkan ahli hadis).
  8. Kamaliyah binti Muhammad bin Abu Bakar Al-Marjani (beliau juga seorang ahli hadis).
  9. Nasywan binti Abdulloh Al-Kanani (beliau juga seorang ahli hadis).
  10. Hajar binti Muhammad Al-Mishriyah (beliau juga merupkan ahli hadis).
  11. Hajar binti Muhammad Al-Maqdisi.

Kehidupan Imam Suyuthi diwarnai dengan dengan keproduktifan, beliau mengajar dan selalu berkarya, bahkan terkadang mengunci diri demi menulis. Menurut Ibnu Iyas, (murid dari  imam suyuthi) menjelaskan, bahwa Imam Suyuthi mempunyai sekitar 600 karya dalam berbagai disiplin ilmu, di antara kitab beliau yang masyhur adalah:

Bidang Tafsir dan Ulumul Quran

  1. Tafsir al-Jalalain
  2. Lubabu an-Nuqul fi Asbab an-Nuzul
  3. Durr al-Mantsur fi at-Tafsir bi al-Maktsur
  4. Al-Itqan fi Ulumi al-Qur’an
  5. Iklil fi Istinbathi at-Tanzil
  6. An-Nasikh wa al-Mansukh
  7. Maphamatu al-Akran fi Mubhamati al-Qur’an

 Ilmu Hadis

  1. Ad-Dibaj ‘Ala Tashhihi Muslim bin Hajaj
  2. Al-Khashaishu al-Kubra
  3. Al-Jami’u al-Shagir
  4. Ad-Duraru al-Muntasyirah fi al-Ahaaditsu al-Musytahirati

Fiqh

  1. Al-Washailu ila Makrifati al-Awaail
  2. Al-Raddu ‘ala man Akhlada ila al-Ardi wa Jahlu Anna Ijtihada fi Kulli ‘Ashrin Fardhu
  3. Al-Asybah wa an-Nadzairu al-Fiqhiyah

Sejarah dan Adab

  1. Husnu al-Muhadharah Akhbaru Mishra wa al-Qahirah
  2. Terekh al-Khulafa’
  3. Syamarikhu fi Ilmi at-Tarekh
  4. Duhfatu al-Kiram
  5. Bughyatu al-Wi’at fi Thabaqat al-Lughawin wa an-Nuhat
  6. Thabaqatu al-Huffadz
  7. Thabaqatu al-Fuqaha al-Syafi’iyah
  8. Tarekhu al-Suyuthi

Ulumu al-Balaghah

  1. Qu’udul al-Jaman fi Ilmi al-Ma’ani wa al-Bayan
  2. Syabihatu bi al-fiyati Ibnu Maliki fi an-Nahwi wa al-Sharfi

Tashawuf

  1. Tanbihu al-Ghabi
  2. Al-‘Aridh

Fiqh Lughah

  1. Al-Iqtirah
  2. Muzhar fi Ulumi al-Lughah

 Nahwu

  1. Jam’ul Jawami’
  2. Hima’u al-Hawami’ Syarhu Jam’u al-Jawami’
  3. Kitab Asybah wa an-Nadzair an-Naẖwiyah

 Kegemaran menulis ini terus beliau lakukan, hingga beliau meninggal karena pembengkakan di tangan kirinya, tepatnya pada hari Kamis tanggal 19, Jumadil Ula, tahun 911 H.


Sumber: Asbabu Wurudu al-Hadis, lil Háfidz Jalaluddin al-Suyuthi. Tahqiqon Wata’liqon Wadiraosatan, Yahya Ismail Ahmad dan Hasibuan, M. (2015). Biografi Imam Suyuthi Dan Ibnu Nujaim


*Mahasantri Ma’had Aly Hasyim Asy’ari